Θέματα και Απαντήσεις Πανελλαδικών Εξετάσεων 2021 στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2021

ΘΕΜΑ Α

Α1. Ο συντάκτης μεταξύ άλλων αναφέρεται στις μαρτυρίες τελειοφοίτων σχετικά με τις επαγγελματικές τους προοπτικές. Συγκεκριμένα, ο πρώτος μαθητής προτείνει την ένταξη του Επαγγελματικού Προσανατολισμού στο σχολείο, καθώς η απουσία του οδηγεί στην αναζήτηση δημοφιλών επαγγελμάτων, στον επαγγελματικό «κορεσμό» και την ενίσχυση της ανεργίας. Η δεύτερη μαθήτρια υποστηρίζει ότι τα οικονομικά προβλήματα της χώρας διαμορφώνουν μια προβληματική αγορά εργασίας που εξωθεί τους νέους να συμβιβάζονται με τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας ή μεταναστεύουν στο εξωτερικό.  

ΘΕΜΑ Β

Β1.

α. Σ

β. Σ

γ. Λ

δ. Σ

ε. Λ

Β2 α) Κυριολεκτικός: - Οι προβληματισμοί των τελειοφοίτων για το επαγγελματικό τους μέλλον.

β) Μεταφορικός: Δυσοίωνο το μέλλον για τους τελειόφοιτους!

β) Οι στατιστικοί δείκτες (47% , 39%) αποτελούν τεκμήρια που ενδυναμώνουν την επιχειρηματολογία του συντάκτη και αυξάνουν την δύναμη πειθούς των απόψεών του. Προσδίδουν αξιοπιστία, εγκυρότητα και δεν επιδέχονται αμφισβήτηση. Ειδικότερα στη δεύτερη παράγραφο τεκμηριώνονται οι αρνητικές προβλέψεις από τις τεχνολογικές εξελίξεις («το 47% δήλωσε…»), ενώ στην Τρίτη παράγραφο ενισχύεται η θέση όσων αντιμετωπίζουν με αισιοδοξία το μέλλον αυτό («το 39% δήλωσε αντιθέτως…»).

Με τη χρήση μαρτυριών από 4 τελειόφοιτους μαθητές ο συντάκτης αναφέρεται στα όνειρα των τελειοφοίτων και στο ζήτημα της επαγγελματικής τους αποκατάστασης. Οι μαθητές απαντούν στον προβληματισμό που θέτει στη θεματική πρόταση του κειμένου (« Τι περιμένουν … τελειοφοίτων»). Με τις μαρτυρίες των μαθητών σε ευθύ λόγο το ύφος του κειμένου αποκτά ζωντάνια και αμεσότητα και ενισχύεται ο βιωματικός χαρακτήρας του κειμένου, ενώ ο λόγος του συντάκτη γίνεται εύληπτος και οικείος.

Β3. Η πρόθεση της συντάκτριας στην τελευταία παράγραφο του α΄ κειμένου είναι να ευαισθητοποίηση του αναγνώστη σχετικά με την αισιόδοξη προοπτική που δημιουργεί το παρόν για το μέλλον της νέας γενιάς.

α) α΄ πληθυντικό πρόσωπο (φανταστούμε, σωρεύουμε) → δείχνει ότι υπάρχουν προοπτικές για ένα ευοίωνο μέλλον για όλους τους ανθρώπους τόσο για το συγγραφέα όσο και τους αναγνώστες. Προσδίδει έτσι καθολικότητα, ενώ το ύφος γίνεται άμεσο και οικείο.

β) Χρήση συνυποδηλωτικής λειτουργίας της γλώσσας (αδιαπέραστο πέπλο, πεδίο εκκόλαψης προσδοκιών, μελλοντικά ερείπια) → Προσδίδουν ζωντάνια και διεγείρουν συναισθήματα του αναγνώστη σχετικά με τους κινδύνους που ελλοχεύουν.

γ) χρήση ρητορικής ερώτησης: «άλλωστε, τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;» → Προβληματίζει τον αναγνώστη ώστε να αγωνιστεί για ένα ευοίωνο μέλλον, τον αφυπνίζει τον κινητοποιεί, προσδίδει ζωντάνια, παραστατικότητα στο λόγο. Ωστόσο ισοδυναμεί με ισχυρή άρνηση στο εν λόγω ερώτημα.

ΘΕΜΑ Γ

Γ1. Στο ποίημα του Ν. Γκάτσου οι μικροί ήρωες, τα παιδιά, ζουν στο ιδανικό περιβάλλον ενός αστεριού και παρακολουθούν τη ζωή στη Γη. Το ποιητικό υποκείμενο εύγλωττα περιγράφει με το σχήμα της αντίθεσης στην πρώτη και τρίτη στροφή τον ουτοπικό τρόπο ζωής στο Σείριο από τη μια πλευρά και το ρεαλιστικό, επώδυνο της γήινης πραγματικότητας από την άλλη. Τα παιδιά στο Σείριο δακρύζουν όταν κατανοούν ότι, ενώ τα ίδια ζουν την ανέμελη παιδικότητα τους (στίχος 3-5), ένα άλλο αστέρι που μοιάζει με « φτερό θαλασσινό» (παρομοίωση) προβληματίζει την παιδική σκέψη τους («παράξενα παιδεύει το μυαλό τους.»). Ρωτούν το δάσκαλο και εκείνος με προφορικό και ευθύ λόγο τους απαντά ότι είναι «η Γη, του σύμπαντος αρρώστια και πληγή». Τελικά τα παιδιά δάκρυσαν γιατί οι άνθρωποι στη Γη αγωνίζονται να θεραπεύσουν τις πληγές με τραγούδια, συνθήματα και κυνηγώντας το όνειρό τους. Γι’ αυτό με ενσυναίσθηση εκείνο το βράδυ οι μικροί ήρωες «βάλαν… μιαν έγνοια στη μικρούλα τους καρδιά».                                                                          Στο β’ μέρος ο μαθητής προσεγγίζει υποκειμενικά και παίρνει σαφή θέση για το αν θα ήταν ικανοποιημένος ή όχι με τη ζωή στο Σείριο και τεκμηριώνει ανάλογα.

ΘΕΜΑ Δ

Δ1.             Τα εφόδια στη φαρέτρα της νέας γενιάς.

Πρόλογος: Αφόρμηση από το κείμενο 1 με περιγραφή των προβλημάτων της 2^ης παραγράφου, τα εφόδια της νέας γενιάς θα αποτελέσουν το ανάχωμα στην όξυνση των προβλημάτων αυτών.

Κύριο Μέρος:

1^ο Ζητούμενο: Η αναφορά στα εφόδια των νέων πρέπει να γίνει σε α΄ενικό και σε πλήρη αντιστίχοιση με τα προβλήματα που αναφέρονται στην παράγραφο π.χ.

Πνευματικά εφόδια: Κριτική σκέψη κλπ ωε υπόθεση για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, ρητορικής μίσους κλπ. Τεχνογνωσία ως άμυνα στην ψηφιακή προπαγάνδα. Εξειδίκευση και τίτλοι σπουδών ως εφόδιο για την ένταξη στην αγορά εργασίας. Γλωσσομάθεια ώστε να ζήσει αρμονικά με τους αλλοεθνείς συνανθρώπους του στις πολυπολιτισμικές κοινωνίες.

Κοινωνικά και ηθικά εφόδια: Πίστη στις ανθρωπιστικές αξίες - αλληλεγγύη , αξιοπρέπεια, ισότητα, δικαιοσύνη, σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα –για την αντιμετώπιση των κοινωνικών και φυλετικών ανισοτήτων. Ατομική και συλλογική ευθύνη ως τροχοπέδη στην κοινωνική πόλωση.

2^ο Ζητούμενο: Αναφορά σε συγκεκριμένες δράσεις και όχι θεωρητικές λύσεις π.χ.

-          ενεργός συμμετοχή στα κοινά –ενημέρωση για τα κοινωνικοπολιτικά τεκταινόμενα –καταγράφουν στα ιστολόγια ο,τι τους θυμώνει

-          πολιτιστικές δράσεις με μαθητικά φεστιβάλ, συναυλίες κλπ, αναδεικνύοντας τα καίρια προβλήματα

-          συμμετοχή σε κοινωνικά δίκτυα και εθελοντικές δράσεις οικολογικού ή ανθρωπιστικού περιεχομένου κλπ

-          ειρηνικές πορείες κα κινητοποιήσεις με ημερίδες αφιερωμένες σε αντιμιλιταριστικά και αντιρατσιστικά θέματα.

Επίλογος: Σύνδεση της θέσης του μαθητή με τη θέση του κειμένου 1 σχετικά με το αν το αύριο είναι τελικά ένα «αδιαπέραστο πέπλο» για τη νέα γενιά.