Θέματα και Απαντήσεις Πανελλαδικών Εξετάσεων 2023 στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ    ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2023

Α1. Στο κείμενο θίγεται η απαξίωση του γυναικείου φύλου ως διαχρονικό πρόβλημα.  Αυτή ξεκινά ήδη από τους αρχαίους σοφούς και την πεποίθηση ότι είναι κατώτερο ον, το οποίο προορίζεται μόνο για τεκνοποίηση. Έτσι δικαιολογούνται τα φαινόμενα αίσχιστης κακοποίησης και εκμετάλλευσης των γυναικών σε ολόκληρο τον πλανήτη. Στις δυτικές κοινωνίες , ωστόσο, μπορεί η ωμή βία να τιμωρείται ποινικά αλλά είναι συχνά τα φαινόμενα κατάφωρης παραβίασης του δικαιώματος της ζωής και κάθε είδους ελευθερίας των γυναικών. (73 λέξεις)

Β1.  1. γ

       2. γ

       3. β

       4. β

       5. α

Β2.

Προφανώς: έμφαση /βεβαιότητα. Δηλώνει τη βεβαιότητά του στις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών.

όμως: αντίθεση /εναντίωση. Εκφράζει την αντίθεσή του στις διαφορές ανδρών και γυναικών τονίζοντας ότι όλοι ανεξαρτήτως φύλου είναι άνθρωποι.

δηλαδή: επεξήγηση. Επεξηγεί την προηγούμενη διαπίστωση ότι όλοι είναι άνθρωποι που δρουν.

επειδή: αιτιολόγηση. Αιτιολογεί τη θέση ότι επειδή είναι γυναίκες διατρέχουν τον κίνδυνο να υποστούν βία.

ώστε: αποτέλεσμα /συμπέρασμα. αναφέρει το αποτέλεσμα του διαλόγου περί θυματοποίησης.

Β3α.

·         συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις /φράσεις («συγκινούν, με ενοχή , με αμέτρητες γυναίκες θύματα»)

·         υποτακτική έγκλιση («να αναλογιζόμαστε, να συμπονούμε, να προσπαθούμε»)

·         α΄ πληθυντικό πρόσωπο («αναλογιζόμαστε, συμπονούμε, προσπαθούμε»)

·         σχήμα υπερβολής («από καταβολής κόσμου, με αμέτρητες γυναίκες θύματα»)

·         επίθετα σε υπερθετικό βαθμό («τη μεγαλύτερη»)

·         αντίθεση : Σήμερα ≠ όμως

·         μικροπερίοδος λόγος («Ξέρω ότι οι καθιερωμένες ημέρες μνήμης δεν συγκινούν»), («να αναλογιζόμαστε …γυναίκες θύματα»)

·         ασύνδετο σχήμα («να αναλογιζόμαστε… γυναίκες θύματα»)

·         α΄ ενικό («Ξέρω»)

·         ποιητική λειτουργία της γλώσσας (ημέρες μνήμης)

Επιλέγω δύο από τα παραπάνω και τεκμηριώνω:

π.χ.: Με το α΄ πληθυντικό πρόσωπο ο συγγραφέας εντάσσεται στο σύνολο και έτσι ευαισθητοποιεί τους αναγνώστες να αναλάβουν την ευθύνη για την αδικία που υφίσταται το γυναικείο φύλο.  (Βλ. θεωρία α΄ πληθυντικού)                                                                                             Μέσω της υποτακτικής έγκλισης εκφράζει την επιθυμία του να προβληματίζονται όλοι οι άνθρωποι για την ευθύνη που φέρουν και τους προτρέπει να αναλάβουν δράση για την επίτευξη της ισότητας κλπ.

Β3β. Στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 2 συγκρίνεται ο φεμινισμός και ο νεοφεμινισμός. Συγκεκριμένα, ο φεμινισμός σύμφωνα με το απόσπασμα είναι ένα κίνημα που οδηγεί τις γυναίκες να διεκδικούν την ισότητα με τους άνδρες και να μην προτάσσουν το φύλο τους ως στοιχείο ταυτότητας. Οι φεμινίστριες αυτού του κινήματος διεκδικούν την ελευθερία τους και τη δυνατότητα να αλλάξουν τα πράγματα. Αντίθετα ο νεοφεμινισμός εμμένει στην αιτιώδη σχέση φύλου – ατόμου, δηλαδή ότι το φύλο προκαθορίζει τον κοινωνικό ρόλο του ατόμου. Με τη μέθοδο της σύγκρισης –αντίθεσης επιχειρεί να διερευνήσει τις δύο έννοιες (φεμινισμός – νεοφεμινισμός) και να διαφωτίσει μέσα από την αντιπαραβολή τους το διαφορετικό τους περιεχόμενο. Έτσι,  μέσω της συσχετικής τους,  εξηγεί το περιεχόμενο κάθε έννοιας με ενάργεια και αποτρέπει τη σύγχυσή τους.  

Γ. Στο απόσπασμα από το διήγημα σκιαγραφούνται εύγλωττα τα συναισθήματα ενός άνδρα που έχασε τη δουλειά του και περιφέρεται με το αυτοκίνητό του στους δρόμους της Αθήνας ως άνεργος. Ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής -πρωταγωνιστής-, περιγράφει το σκηνικό από μία πορεία στο κέντρο της πρωτεύουσας για να εξομολογηθεί στη συνέχεια με ένα εσωτερικό μονόλογο την απορία του για το πώς θα καταφέρει να ανακοινώσει στη γυναίκα του το μυστικό του: την απόλυσή του «με σούταραν από τη δουλειά». Έτσι δηλώνεται η συναισθηματική του αδυναμία, ίσως και ένα αίσθημα ντροπής και  ενοχής «να την κοιτάξω στα μάτια και να της πω το και το».  Τα στερεότυπα φύλου με τα οποία έχει γαλουχηθεί τον κάνουν να μην τολμά να αποκαλύψει την αλήθεια της απόλυσής του. «τι σόι άντρας είναι αυτός που κρύβεται από την γυναίκα του, που της λέει ψέματα». Το άγχος της οικονομικής του εξάρτησης και ο φόβος της φτώχειας, αισθητοποιείται μέσα από το αφηγηματικό σχόλιο «άσε κιόλας … βενζίνες». Η διακύμανση των αρνητικών συναισθημάτων που βιώνει ο ήρωας κορυφώνεται όταν συνειδητοποιεί μέσα από μια ρητορική ερώτηση ότι διαψεύδεται ο ανδρισμός του: «τι σόι άντρας …πραγματικότητα» . Νιώθει ανήμπορος να αποδείξει ότι είναι «αληθινός άντρας» (επανάληψη 6 φορές) και να ανταποκριθεί στο κυρίαρχο κοινωνικό πρότυπο.

Αυτήν την αντίδραση του ήρωα, μπορώ να την κατανοήσω και να την ερμηνεύσω αλλά όχι να την αποδεκτώ ως μια σωστή στάση ζωής. Ο φόβος ενός άντρα να ανακοινώσει την απόλυσή του στη γυναίκα του, τους φίλους του και εν τέλει στον ίδιο του τον εαυτό πηγάζει από τα στερεότυπα φύλου με τα οποία μεγαλώνει ένα παιδί από την παιδική του ηλικία στην ελληνική οικογένεια. Ένας άντρας για παράδειγμα πρέπει να έχει πάντα δουλειά για να «κουβαλά» τα αγαθά στο σπιτικό του. Τέτοιες αντιλήψεις όμως είναι καιρός να ξεριζωθούν σε μια εποχή που πασχίζει να αντιμετωπίσει ως ίσα τα δυο φύλα!   

Δ.

Προσφώνηση

Αξιότιμε κ. Δήμαρχε,

Κυρίες και κύριοι

·         Αναφορά στην Παγκόσμια Ημέρα Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

·         Επιτονισμός της κατάφωρης παραβίασης των δικαιωμάτων της γυναίκας με βάση την εγχώρια και διεθνή ειδησεογραφία

·         Ανάγκη η νέα γενιά να αντιδράσει

Ζητούμενο 1^ο

Δικαιώματα γυναικών που παραβιάζονται

·         Δικαίωμα στη ζωή (γυναικοκτονίες, βιασμοί, ξυλοδαρμοί, ενδοοικογενειακή βία, εξευτελισμός, δημόσιος λιθοβολισμός με άλλοθι τις θρησκευτικές παραδόσεις).

·         Δικαίωμα στην εργασία (δεν προσλαμβάνονται στα «ανδρικά» επαγγέλματα, δεν αμείβονται εξίσου, σεξουαλική παρενόχληση, αυθαίρετες απολύσεις λόγω εγκυμοσύνης και δεν καταλαμβάνουν διοικητικές θέσεις, δημόσια αξιώματα κλπ)

·         Δικαίωμα στην μόρφωση και στην ίση αντιμετώπιση με τον άνδρα (σε ορισμένες χώρες διώκονται από τα σχολεία με τη βία –Μαλάλα – ενώ δυσκολεύονται να φτάσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση γιατί  αποκλειστικός τους ρόλος η τεκνοποιία, το νοικοκυριό κλπ.

Ζητούμενο 2^ο

           Έμπρακτη συμβολή της νέας γενιάς

·         Να υιοθετούν και να αποδεικνύουν με τη στάση ζωής τους ένα αξιακό σύστημα που θα περιλαμβάνει το σεβασμό στον άνθρωπο ανεξάρτητα από το φύλο του, την πίστη στην ισότητα,  την συμπεριληπτικότητα χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις.

·         Να συμμετέχουν σε κινήματα και εθελοντικές δράσεις που εκφράζουν την αλληλεγγύη τους στις κακοποιημένες γυναίκες

·         Να συμμετέχουν στο δημόσιο διάλογο που γίνεται στα κοινωνικά δίκτυα και με τον καταγγελτικό τους λόγο να καταδικάζουν τέτοια φαινόμενα

·         Ενεργός συμμετοχή στα κοινά για την διεκδίκηση ενός κράτους πρόνοιας που θα προστατεύει τις κακοποιημένες γυναίκες και θα μεριμνά για την ισότητα των δύο φύλων κλπ.

Επίλογος: Ευχή ώστε στο άμεσο μέλλον οι άνθρωποι να μην χρειάζεται πλέον να εορτάζουν την παγκόσμια ημέρα για την προστασία των δικαιωμάτων της γυναίκας….